Ağustos 2010

32-34

Fehmi ATEŞ, Serkan YARAŞ, Bünyamin SARITAŞ, Engin ALTINTAŞ, Orhan SEZGİN

Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı, Mersin

Kronik pankreatit pankreasta endokrin ve egzokrin fonksiyon bozukluğuna neden olan, kalıcı yapısal değişikliklerle seyreden inflamatuvar bir hastalıktır. Tanı klinik, laboratuvar bulguları ve görüntüleme yöntemleri yardımıyla konur. Endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi, kronik pankreatit tanısında kullanılan en önemli tanı araçlarından birisidir. Hastalarda pankreas kanalındaki majör değişiklikler endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi ile rahatlıkla tespit edilebilir. Ayrıca endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi ile pankreas kanalı taş ve darlıkları da kolaylıkla gösterilip tedavi edilebilir. Burada endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi eşliğinde endoskopik tedavi uygulanan birinde pankreas kanalı taşı, diğerinde pankreas kanalı darlığı ve taşı bulunan iki ayrı kronik pankreatit olgusu sunulmuştur.

Kronik pankreatit, endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi, pankreas kanalı taşı, pankreas kanalı darlığı

Kronik pankreatit, pankreasta ilerleyici harabiyete neden olan, tekrarlayan karın ağrısı atakları ve endokrin ve ekzokrin fonksiyon bozukluklarıyla seyreden inflamatuvar bir hastalıktır. Tıptaki tüm gelişmelere rağmen, kronik pankreatit günümüzde de ciddiyetini korumaktadır. Hastalık 20-25 yıllık bir süreçte %50 mortaliteye sahiptir (1, 2). En sık ölüm nedenleri; pankreas absesi, diyabet ve komplikasyonları, gastrointestinal kanama, pankreas yetmezliği ve pankreas cerrahisiyken, hastaların %15-20?si ataklara bağlı komplikasyonlardan kaybedilmektedir (3).

Kronik pankreatitli olgularda pankreatik kanalda striktür, intraduktal taş ve/veya psödokist nedeniyle pankreatik akımın duraklaması, pankreatik duktal basıncı artırarak akut ataklara neden olmaktadır (4, 5). Endoskopik pankreatik drenaj uygulamaları, pankreatik sfinkterotomi, sfinkterin balon ile dilatasyonu, pankreatik stent yerleştirilmesi, taş ekstraksiyonu ve psödokist drenajını içermektedir. Bu uygulamalar bazen aynı seansta birbirini izleyen işlemler olarak gerçekleştirilebilir.

Burada akut atakla kliğimize başvuran, endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) eşliğinde farklı endoskopik tedavi işlemleri uygulanan birinde pankreatik kanalda taş, diğerinde pankreatik kanalda striktür ve taş bulunan iki olgu sunulmuştur.

Kronik pankreatit etyolojisinden sorumlu faktörlerin sıralaması ülkeden ülkeye değişmektedir. Batı ülkelerinde alkol alımı kronik pankreatitin en sık nedeniyken safra taşlarına bağlı gelişen kronik pankreatit nadirdir (6). Ülkemizde safra taşları ve safra yolu hastalıkları ile alkol alımı kronik pankreatit nedenleri arasında ilk iki sırayı paylaşmaktadır. Beyler AR ve ark. ülkemizde safra yolu hastalıklarının, kronik pankreatitlerin etiyolojisinde ilk sırada yer aldığını bildirmiştir (7).

Primer odditis, kolelitiazisle birlikte olan odditis, pankreas başı, papilla vateri ve duodenum kanserleri, safra yolları taşları, striktürler, psödokistler, pankreas divisium ve nadiren de intraduktal taşlar, obstrüktif kronik pankreatitlerin en önemli nedenlerindendir (8-10).

Kronik pankreatitli hastaların büyük çoğunluğu konservatif yöntemlerle tedavi edilebilir. Tedaviye cevap vermeyen dirençli veya komplikasyonlu vakalarda gerektiğinde cerrahi tedaviye başvurulmaktadır. Ancak endoskopik yöntemlerdeki gelişmelerle birlikte endoskopik tedavi yöntemleri cerrahi tedavilere alternatif bir tedavi yöntemi haline gelmiştir (11). Özellikle obstrüktif kronik pankreatitlerin tedavisinde endoskopik girişimler seçkin bir tedavi yöntemidir. Bu nedenle kliniğimizde de, bu iki olgu örneğinde olduğu gibi, obstrüksiyona bağlı kronik pankreatit akut ataklarında pankreatik drenaj tedavileri olan pankreatik sfinkterotomi, sfinkterin balon ile dilatasyonu, pankreatik stent yerleştirilmesi, taş ekstraksiyonu ve psödokist drenajı başarıyla uygulanmaktadır.

Sonuç olarak; kronik pankreatitli hastalarda akut ataklara neden olan pankreas kanalı taş ve striktürlerinin tanı ve tedavisinde endoskopik tedavi yöntemleri etkin ve güvenilirdir. Komplikasyonları da diğer yöntemlere göre daha az olan bu uygulamaların öncelikli olarak tercih edilmeleri gerekir.

Kronik pankreatit etyolojisinden sorumlu faktörlerin sıralaması ülkeden ülkeye değişmektedir. Batı ülkelerinde alkol alımı kronik pankreatitin en sık nedeniyken safra taşlarına bağlı gelişen kronik pankreatit nadirdir (6). Ülkemizde safra taşları ve safra yolu hastalıkları ile alkol alımı kronik pankreatit nedenleri arasında ilk iki sırayı paylaşmaktadır. Beyler AR ve ark. ülkemizde safra yolu hastalıklarının, kronik pankreatitlerin etiyolojisinde ilk sırada yer aldığını bildirmiştir (7).

Primer odditis, kolelitiazisle birlikte olan odditis, pankreas başı, papilla vateri ve duodenum kanserleri, safra yolları taşları, striktürler, psödokistler, pankreas divisium ve nadiren de intraduktal taşlar, obstrüktif kronik pankreatitlerin en önemli nedenlerindendir (8-10).

Kronik pankreatitli hastaların büyük çoğunluğu konservatif yöntemlerle tedavi edilebilir. Tedaviye cevap vermeyen dirençli veya komplikasyonlu vakalarda gerektiğinde cerrahi tedaviye başvurulmaktadır. Ancak endoskopik yöntemlerdeki gelişmelerle birlikte endoskopik tedavi yöntemleri cerrahi tedavilere alternatif bir tedavi yöntemi haline gelmiştir (11). Özellikle obstrüktif kronik pankreatitlerin tedavisinde endoskopik girişimler seçkin bir tedavi yöntemidir. Bu nedenle kliniğimizde de, bu iki olgu örneğinde olduğu gibi, obstrüksiyona bağlı kronik pankreatit akut ataklarında pankreatik drenaj tedavileri olan pankreatik sfinkterotomi, sfinkterin balon ile dilatasyonu, pankreatik stent yerleştirilmesi, taş ekstraksiyonu ve psödokist drenajı başarıyla uygulanmaktadır.

Sonuç olarak; kronik pankreatitli hastalarda akut ataklara neden olan pankreas kanalı taş ve striktürlerinin tanı ve tedavisinde endoskopik tedavi yöntemleri etkin ve güvenilirdir. Komplikasyonları da diğer yöntemlere göre daha az olan bu uygulamaların öncelikli olarak tercih edilmeleri gerekir.

1. Miyake H, Harada H, Ochi K et al. Prognosis and prognostic factors in chronic pancreatitis. Dig Dis Sci 1989; 34: 449-55.

2. Ammann RW, Akovbiantz A, Largiader F, Schueler G. Course and outcome of chronic pancreatitis. longitudinal study of a mixed medical-surgical series of 245 patients. Gastroenterology 1984; 86: 820-8.

3. Layer P, Yamamoto H, Kalthoff L, et al. The different courses of earlyand late-onset idiopathic and alcoholic chronic pancreatitis. Gastroenterology 1994; 107: 1481-7.

4. Boerma D, Straatsburg IH, Offerhaus GJ, et al. Experimental model of obstructive chronic pancreatitis in pigs. Dig Surg 2003; 20: 520-6.

5. Madsen P, Winkler K. The intraductal pancreatic pressure in chronic obstructive pancreatitis. Scand J Gastroenterol 1982; 17: 553-4.

6. Pezzilli R. Etiology of chronic pancreatitis: has it changed in the last decade? World J Gastroenterol 2009; 15: 4737-40.

7. Beyler AR, Dökmeci A, Erten AT, et al. Kronik Pankreatitis etyolojisinde rol oynayan faktörler. Gastroenteroloji 1993; 4: 319-21.

8. Sarles H. Definitions and classifications of pancreatitis. Pancreas 1991; 6: 470-4.

9. Freney CP. Classification of pancreatitis. Rad Clin North America 1989; 27: 1-3.

10. Ammann RW. Diagnosis and management of chronic pancreatitis: current knowledge. Swiss Med Wkly. 2006; 136: 166-74.

11. Multferheiner P, Büchler M . Indications for endoscopic or surgical therapy in chronic pancreatitis. Endoscopy 1991; 23: 185-90.