Aralık 2012

Özgür BAHADIR 1 , Mesut SEZİKLİ 2 , Fatih GÜZELBULUT 3 , Züleyha AKKAN ÇETİNKAYA 2 , Selvinaz ÖZKARA 4

Kars Devlet Hastanesi, 1 Gastroenteroloji Kliniği, Kars Kocaeli Derince Eğitim Araştırma Hastanesi, 2 Gastroenteroloji Kliniği, Kocaeli Elazığ E¤itim Araştırma Hastanesi, 3 Gastroenteroloji Kliniği, Elazığ Haydarpaşa Numune E¤itim Arafltırma Hastanesi, 4 Patoloji Bölümü, İstanbul

Amaç:Bu çalışmanın amacı inşamatuvar barsak hastalığı olan hastaların kolon mukozasının Helikobakter pilori ile enfekte olup olmadığını araştırmaktır. Gereç ve Yöntem: Endoskopi ünitesinde kolonoskopi yapılan hastaların kayıtları retrospektif olarak incelendi. ‹nşamatuvar barsak hastalığı olan ve olmayan hastalardan kolonoskopi sırasında terminal ileum, çekum, çıkan kolon, transvers kolon, inen kolon, sigmoid kolon veya rektumdan olmak üzere en az üç bölgeden biyopsi alınmış olanlar gastrik Helikobakter pilori enfeksiyonu varlığı açısından incelendi. Histopatolojik inceleme veya C14üre nefes testi ile gastrik Helikobakter pilori enfeksiyonu saptananlar çalışmaya dahil edildi. Kolonoskopide neoplazi veya polip olanlar ve geçirilmiş kolon rezeksiyonu olanlar çalışmaya alınmadı. Bulgular: ‹nşamatuvar barsak hastalığı tanısı olan 60 hasta çalışmaya dahil edildi. Kontrol grubu da 60 hastadan oluştu. Her 2 grupta da hiçbir hastada immünhistokimyasal boyama ile kolonik Helikobakter pilori enfeksiyonu saptanmadı.Sonuç: ‹mmünhistokimyasal boyama ile kolonda Helikobakter pilori enfeksiyonu her 2 grupta da saptanamamıştır. ‹mmünhistokimyasal inceleme inşamatuar barsak hastalığı olan hastalarda polimeraz zincir reaksiyonu kadar sensitif olmayabilir. Kolonik Helikobakter pilori enfeksiyonu varlığını daha fazla sayıda hasta gruplarında ve polimeraz zincir reaksiyonu kullanarak araştıracak çalışmalara ihtiyaç vardır.

İnflamatuvar barsak hastalığı, Helikobakter pilori

Helikobakter pilori (Hp)spiral, mikroaerofilik, gram negatif bakteridir. Hpinfeksiyonu kronik gastrit, peptik ülser, gastrik lenfoma ve gastrik kanser gibi gastroduodenal hastalıkların patojenezinde önemli rol oynar (1). Hpinsanlardaki en sık kronik infeksiyon sebebidir (2). Prevelansı coğrafik bölge, yaş, ırk, etnik grup ve sosyoekonomik duruma göre %40 ile %80 arasında değişmektedir (3). Hpbirçok mekanizma ile konak defansının üzerinden gelerek kronik infeksiyona neden olur. Asidik gastrik mukozada üreaz aktivitesi sayesinde yaşar. Üreaz enzimi üreyi karbondioksit ve amonyaka ayırarak gastrik asidi lokal olarak tamponlar. Hp, adhesinlike proteinler ile gastrik mukus tabakasını geçer ve gastrik mukozaya tutunur (4). Hpfagozom olgunlaşmasını engelleyerek makrofajlar içinde yaşayabilir (5). Gastrik epitel hücreye tutunduğunda güçlü bir immün yanıta neden olur. Bu immun yanıt bakterinin eliminasyonunu sağlayamaz ve kronik inşamasyona neden olur. Hptedavi edilmediği sürece yok olmaz. Antibiyotik kombinasyon tedavisi uygulanmadan spontan eradikasyon mümkün değildir (6). Son yıllarda Hpve Helicobacter suşlarının çeşitli ekstragastrik manifestasyonları olduğu anlaşılmıştır. ‹skemik kalp hastalığı, karaciğer hastalığı, cilt hastalıkları, kan hastalıkları ve kolorektal karsinom ile Hpinfeksiyonu ilişkilendirilmiştir (7). ‹nşamatuvar bağırsak hastalığında (‹BH), Hppatojenezine benzer bir inşamasyon kaskadı vardır. Son zamanlardaki incelemelerde 16. kromozomdaki IBD1 lokusunda IBH’dan sorumlu bir gen tanımlanmış ve bunun sitoplazmik NOD2 adlı bir proteini kodladığı bulunmuştur. Bu protein makrofajların üzerinde eksprese olmakta ve bakteriyel lipopolisakkaridler için sitozolik bir taşıyıcı reseptör gibi davranmaktadır. Bu protein makrofajlarda eksprese olmakta ve nükleer faktör kappa B (NFkB) aktivasyonuna neden olmaktadır. Bu yolla aktive olan mediatörlerin spektrumu interleukin (IL)1 ve tümör nekrozis faktör (TNF) gibi inşamatuvar sitokinleri içerir ve bu sitokinler sırasıyla hücre yüzeyindeki reseptörlerine bağlanırlar. Bu sitokinler TollLike Reseptör (TLR) ailesinden olan hücre yüzey reseptörlerine bağlanan lipopolisakkarid gibi mikrobiyal ürünlere de bağlanırlar. Epitelde sitokinler ve kemokinlerin üretimi aktive olur. IL1, IL2, IL6, IL8 ve TNF gibi proinşamatuvar sitokinlere bağlı aşırı inşamasyon oluşur. Antijen sunan hücrelerin aktivasyonu CH olanlarda Th1 hücrelerinin farklılaşmasını artırır. Th1 hücrelerin aktivasyonu IL2, IL12, IL18, MIF sitokinlerini üretirken, makrofajlardan IL1, IL6, TNF gibi inşamatuvar sitokinlerin salınması artar. Bu farklılaşma ülseratif kolitli hastalarda atipik Th2 hücreleri ile olmaktadır. Th2 hücrelerinin aktivasyonu IL4, IL5, IL10, IL13 ve TGF salınmasını artırır. Buna bağlı olarak doku hasarını arttıran lizozomal enzimlerin salınmasında artış olur. Hpve ‹BH patojenezinde NFkB, TollLike Reseptörler ile birçok sitokin ve hücresel immünite yanıtları, mukozada antijen permiabilitesindeki artış benzerdir. Bunun sonucu olarak ‹BH patojenezinde Hp’nin rolü olabileceği düşünülmüştür. Deneysel çalışmalarda bazı Helikobakter türleriyle ‹BH’nda ilişki bulunmuştur. ‹mmunolojileri değiştirilmiş fare modellerinde Helikobakter hepatikusile infekte edildiğinde, anormal immun yanıt ile insan ‹BH’na benzer ağır hastalık tablosu oluşmaktadır (8). Ancak Hpile ‹BH arasındaki ilişki üzerine az sayıda çalışma vardır. Kolon mukozasında Hpbazı çalışmalarda, PCR ile gösterilmiştir. Çalışmalarda normal ve ‹BH olanlarda kolonoskopide alınan biyopsi materyallerinde Hpve diğer Helikobakter türleri PCR ile tespit edilmiştir (9,10). Ancak bazı diğer çalışmalarda örneğin kolon poliplerinde Hp, PCR dışında immunohistokimyasal (‹HK) yöntem ile de gösterilmiştir (11). Ancak kolon polipleri dışında kolon mukozasında Hp’nin ‹HK yöntem ile gösterilebileceğine dair bilgi yoktur. Tüm bu çalışmalar ışığında bizde gastrik Hpinfeksiyonu olan ve olmayan, ‹BH olan vaka ve normal kolon mukozası olan kontrol grubundaki hastalarda Hp’nin kolon mukozasında varlığını ‹HK metotla araştırdık. Birçok ekstra gastrik patolojide suçlanan Hp’nin, gastroduodenum ile anatomik bağlantısı olan kolonda, ‹BH ile birlikteliğini ve bunun normal kolon mukozası olan kontrol grubu ile karşılaştırmayı ve hasarlı kolon ve terminal ileum mukozasında Hp’nin ‹HK yöntem ile tespit edilip edilemeyeceğini göstermeyi amaçladık

Çalışmamız Gastroenteroloji ve Patoloji Kliniğinde yapıldı. Gastroenteroloji Endoskopi Labarotuvarında 2005-2010 yılı arası yapılmış kolonoskopi raporları retrospektif olarak taran-dı. Kolonoskopide terminal ileum, çekum, çıkan kolon, transvers kolon, inen kolon, sigmoid kolon veya rektum böl-gelerinin en az üç bölgeden biyopsi alınmış, İBH olan veya normal kolonoskopili hastalar çalışmaya alındı. Bu hastaların gastrik Hpinfeksiyonu durumu, yapılmış gastroskopilerinde mideden en az iki biyopside modifiye Giemsa ve Warthin-Stary boyaması veya C14 Üre Nefes Testi (ÜNT) ile belirliydi. Kolonoskopide neoplazi veya polip olanlar ve geçirilmiş ko-lon rezeksiyonu olanlar çalışmaya alınmadı. Çalışmaya toplam 120 hasta alındı. Bu hastaların İBH olan 60 tanesi vaka grubu, normal kolonoskopili 60 tanesi kontrol grubu olarak değerlendirildi. İnşamatuvar bağırsak hastalığı aktivitesini belirlemek için Crohn Hastalığı Aktivite İndeksi ve Trulove-Witts sınışaması kullanıldı. Hpimmunohistokimya ile patoloji tarafından ye-niden değerlendirildi. İmmunohistakimya yöntemi aşağıda anlatıldığı gibi yapıldı: 1. Dondurulan bloklar 2 mikronda kesilip Poly-L-Lysin’li lamlar üzerine alındı. 2. 47 C°’lik etüvde 1 gece bekletildi. Daha sonra lamlar de-parafinizasyon amacıyla 3’er adet ksilen içersinde 10’ar dakika bekletildi. Ksilenden sonra %96-%86 ve %70’lik alkoller içersinde 1’er dakika bekletildikten sonra 5 daki-ka distile suya alındı. Daha sonra %20’lik phospate buffe-red saline (PBS)’de 5 dakika bekletildi. 3. Daha sonra düdüklü tencere içersinde antigen retriavel için solüsyon hazırlandı. 1/10 dilüe edten buffer pH:8 ve 1/10 dilüe citrat buffer pH:7. Bu solüsyon içersinde 10 da-kika kaynatılıp işlem bittikten sonra 5’er dakika distile su ve PBS’de bekletildi. 4. Lamlar dokuların etrafı pap-pen kalem ile çizilerek he-midy chamber içersine dizildi. %3’lük hydrogen peroxi-daz damlatılıp 5 dakika beklendi. Önce distile su sonra PBS ile 5’er dakika yıkandı. 5. Sonra ultra V blockin solüsyonu damlatılıp 5 dakika bek-letildikten sonra PBS solüsyonunda 5 dakika yıkandı. 6. Sonra primary antibodi HPV pan damlatılıp 2 saat bekle-tildi. 7. PBS’de 5 dakika yıkandı. 8. Link damlatılıp 1 saat bekletildi. 9. PBS’de 5 dakika yıkandı. 10. Streptavidinde 1 saat bekletildi. 11. PBS’de 5 dakika yıkandı. 12. Dap solüsyonu hazırlandı, (950 mik. dap mikrolitre DAP chromogen) dokular üzerine damlatılıp 5 dakika beklen-di. 13. 5 dakika PBS ve 5 dakika distile suda yıkandı. 14. 5 dakika mayer hematoxilende bekletilip 5 dakika PBS, 5 dakika distile su ve 5 dakika musluk suyunda yıkanıp agueous mounting medium ile lamlar kapatılıp mikros-kopta bakılmaya hazır hale getirildi. Hpantibodi olarak kullanıma hazır poliklonal, Thremo, Fre-mont, CA, USA kullanıldı. Lamlar ışık mikroskobunda ince-lenerek kolon mukozasında Hpolup olmadığı araştırıldı. Kontrol olarak Hpgastriti olan bir hastanın antral mukozasın-dan alınan biyopsi materyalleri de aynı işlemlere tabi tutula-rak ışık mikroskobunda incelendi ve Hppozitif olduğu görül-dü. Materyaller iki patolog tarafından ışık mikroskobunda de-ğerlendirildi. Çalışma Helsinki deklarasyonunun 2004 revizyonuna uygun olarak yürütüldü. Yerel etik komiteden çalışmaya başlanma-dan önce onay alındı (29.09.2010 tarih ve 2010-09). İstatistiksel Değerlendirme Çalışmada elde edilen bulgular değerlendirilirken, istatistiksel analizler için SPSS 10.0 programı kullanıldı. Çalışma verileri değerlendirilirken istatistiksel metodlar (Ortalama, Standart sapma) yanı sıra verilerin gruplar arası karşılaştırılmalarında Mann Whitney-U testi ve Student t testi kullanıldı. Anlamlı-lık p<0.05 düzeyinde değerlendirildi

Çalışmamıza toplam 120 hasta alındı. Hastaların 57’si kadın (%47.5), 63’ü erkek (%52.5) ve yaş ortalaması 42,83±15,44 idi. İBH olan 60 hastanın 31’i Crohn hastası (%52), 29’u ÜK (%48) hastasıydı. Crohn hastalarının hepsinde Crohn hastalığı aktivite indeksi (CHAİ) skoru 150’nin üstündeydi. ÜK hastalarının hepsi Truelove-Witts sınışamasına göre orta ve ağır aktiviteydi. İBH olanların 30’unda gastrik Hp, gastrik biyopsi veya C14 ÜNT ile pozitif (Tablo 1), 30’unda ise nega-tifti (Tablo 2). Çalışmamıza normal kolonoskopili 60 hasta alındı. Bu hasta-ların 30’unda gastrik Hpgastrik biyopsi veya C14 ÜNT ile pozitif ve 30’unda ise negatifti. Çalışmamız sonucunda hastaların hiçbirinin kolon mukoza-sında immunohistokimyasal yöntem ile Hppozitif saptana-madı. TARTIfiMA İBH enterik şoraya karşı anormal immunolojik yanıt veya spesifik patojene karşı normal immunolojik yanıt sonucu olu-şur. Literatürde İBH patojenezinde sorumlu olabilecek bakte-riler olarak özellikle Mikobakterium, Helikobakter ve Esche-richia koli suçlanmaktadır. Ancak bugüne kadar kesin bir spesifik patojen bulunamamıştır (12). İBH ve Hpinfeksiyonunda benzer sitokinler ve immün hüc-reler kronik inşamasyonu oluşturmaktadır. Bu nedenle ken-di vaka grubumuzda Hpinfeksiyonunun mevcut olup olama-dığını göstermeyi amaçladık. Son yıllarda Hpve Helikobakter suşlarının çeşitli ekstragas-trik manifestasyonları olduğu anlaşılmıştır. İskemik kalp has-talığı, karaciğer hastalığı, cilt hastalıkları, kan hastalıkları ve diğer sistem hastalıkları ile ilişkilendirilmiştir. Ancak bu çalış-maların çoğunda Hp’nin varlığı serolojik olarak çalışılmıştır ve antijenik benzerlik ile kronik inşamasyon suçlanmıştır. Hp’nin direk olarak gösterilebildiği ekstra gastroduodenal yerler farenks, karaciğer ve kolon gibi sınırlıdır ve bu yerlerin hepsinin gastroduodenum ile anatomik bağlantısı vardır (7). Hp‘nin ilişkili olduğu düşünülen bir diğer ekstragastrik pato-loji kolon polipleridir. Kolon poliplerinde Hpvarlığı İHK yöntem ile gösterilmiştir (7). İHK Hptanısında kullanılan histopatolojik inceleme yöntem-lerinden birisidir. İHK boyamada Hp’ye karşı monoklonal ve-ya poliklonal şoresan antikorlar kullanılır. Oldukça duyarlı ve özgül bir yöntemdir, fakat maliyeti yüksektir. İHK boyama histolojik muayenede en duyarlı ve özgül metotlar olup altın standarttır (13). Jones ve arkadaşları yaptıkları çalışmada normal kolon ve ko-lorektal neoplazide (KRN) Hp’yi, arşiv parafin blok kolon do-kularında İHK metotla araştırılmışlardır. Normal kolon mu-kozalı 58 hasta, adenoma olan 59 hasta ve adenokarsinomu olan 60 hasta çalışmaya alınmış. Adenom olan 60 hastanın 19’u tubuler, 20’si tubulovillöz ve 20’si villoz adenoma hasta-sıymış. Adenokarsinom hastalarının 10’unda (%16.9), villöz adenomların 1’inde (%5), tubulovillöz adenomların 4’ünde (%20), tubuler adenomların 4’ünde (%21) ve kontrol gru-bunda 1 kişide (%1.7) Hppozitif saptanmış. Sonuç olarak kolorektal neoplazm ile Hpprevalansı arasında ilişki olduğu-nu belirtmişlerdir (14). Benzer bir çalışmada Soylu ve arkadaşları KRN’de Hpvarlığı İHK metot ile değerlendirilmişlerdir. Çalışmaya 51 hasta alın-mış (19 kadın, 32 erkek). Kolonoskopide polip saptanıp po-lipektomi yapılan hastalar ve alınan polip materyali değerlen-dirilmiş. İBH’de psödopolipler, inşamatuvar polipler, juveni-le poliposis sendromu, familial adenomatöz polipozis ve ko-lon karsinomlar çalışmaya alınmamış. Bütün kolon lokalizas-yonundaki polipler çalışmaya alınmış. Displazi tipi ve derecesi parafin bloklarda retrospektif olarak Hematoksilen ve Eosin (H&E) boyamayla değerlendirilmiş. H&E boyama sonrası ör-neklerin İHK analizi yapılmış. Hppozitif örnekler İHK boya-ma paternine göre sınışandırılmış. Hastaların 11’inin (%21.6) poliplerinde Hppozitif saptanmış. Pozitif buluna 11 vakanın 10’unda (%90.9) eşit diffüz mukozal boyama paterni görül-müş. Ancak polip türleri arasında sonuçta istatistiksel anlam-lı bir fark bulamamışlar (11). Kolon poliplerinde Hppozitif-liği İHK yöntem ile %5 ile %21.6 arasında bulunmuştur. Deneysel hayvan çalışmalarında bazı Helikobakter türleriyle inşamatuvar bağırsak hastalığı (İBH) arasında ilişki bulun-muştur. Cahill ve arkadaşları Helikobakter suşları ile İBH arasındaki ilişkiyi hayvan deneyinde araştırmışlardır. Çalışmada immu-nolojileri değiştirilmiş fare modelleri kullanılmışlar. Homozi-got farelerde CD4+ T hücre adaptive transfer ile yüksek sevi-yede CD45RB eksperse eden ağır kombine immun yetmezlik oluşturulmuş. Bu farelerde germ free durumda İBH gelişme-miş. Bu fareler Helikobakter hepatikusile infekte edildiğinde, anormal immun yanıt ile İBH gelişmesine neden olunmuş. H. hepaticusinfeksiyonu ile yüksek CD45RB CD4+ T hücre ye-niden yapılandırmasıyla insan İBH’na benzer ağır hastalık tablosu oluşmaktadır. Bu çalışmada H. hepaticus’un İBH’ye neden olabileceği gösterilmiştir (8). Chin ve arkadaşları yaptıkları çalışmada T hücre reseptör (THR) alpha zincir defekti (THR alpha -/-) ve THR beta zincir defektli (THR beta -/-) farelerde kronik intestinal inşamasyon geliştiğini bulmuşlardır. Bakteriyel patojenler ile infeksiyon gelişimi araştırılmış. THR alpha -/-, beta -/- ve alphabeta -/-mutasyonlu farelerin bir kısmı H. hepatikus ile enfekte edil-miş. İnfekte edilen fareler 3. , 6. ve 9. ayda inokülasyon son-rası intestinal lezyonlar açısından değerlendirilmiş. İnfekte edilen mutasyonlu farelerde intestinal epitelyum hücre hi-perplazisi ve mukozal inşamasyon geliştiği görülmüş (15). Kullberg ve arkadaşları ise yaptıkları çalışmada interleukin (IL)-10 -/- farelerde spesifik patojen free (SPF) durum yaratıl-mış. Bu fareler H. hepaticusile infekte edilmiş. IL-10 -/- olan ve olmayan fareler H. hepaticusile infekte edildikten sonra im-munglobulinler, interferonlar, IL düzeyleri ölçülmüş. IL-10 -/-farelerde bağırsak inşamasyonu daha hafif olduğu görülmüş. Bu farelerde interferon-gamma ve IL-12 düzeyleri daha düşük bulunmuş. Sonuç olarak H. hepaticus’un interferon-gamma ve IL-12’ye bağlı mekanizma ile koliti tetiklediği belirtilmiş (16). İnsanlar üzerinde de İBH ile Hpbirlikteliği araştırılmıştır. Zhang ve arkadaşları 21 çocukta Helikobakter suşlarının kolo-nik inşamasyon ile ilişkisini araştırmışlar. 21 çocuğa diagnos-tik kolonoskopi yapmışlar. Çocukların gastroskopisinde hızı üreaz testiyle 20/21 Hp negatif bulunmuş. Hastaların kolon biyopsileri PCR ile değerlendirilmiş. Hastaların 12’sine İBH, 5’ine irritable bağırsak sendromu (İBS) tanısı konulmuş. 4 hastada kolonoskopi yapıldığı zaman gastrointestinal semp-tom yokmuş. İBH olanların 11/12, İBS olanların 5/5 ve normal olanların 1/4’ünde PCR ile Helikobakter suşları tespit edilmiş. Sonuçta İBH olanların %92’sinde, normallerin %25’inde ko-lon mukozasında Helikobakter tespit edilmiş (17). Bu çalışma-da hastalar çocukluk çağındadır. Biz erişkinlerde Hp tespit edemedik. Ayrıca hasta ve kontrol sayısı da bizim çalışmamız-dan daha azdır. Ancak kullandığımız yöntem farklı olduğu için biz Hp’yi tespit edememiş olabiliriz. Oliveira ve arkadaşları yaptıkları çalışmada ÜK’de Helikobak-ter türlerini araştırmışlar. Çalışmaya 42 ÜK hastası ve 74 nor-mal kolonlu vaka alınmış. Hastaların terminal ileum, çekum, çıkan kolon, transvers kolon, inen kolon, sigmoid ve rektum-larından biyopsi almışlar. Biyopsi materyalini Helikobakter türleri için PCR ile değerlendirmişler. Sonuçta ÜK hastaları-nın 8’inde (%19) ve kontrol grubunun 7’sinde (%9.5) DNA pozitif saptanmış (p=0.23). Bunların hepside HpDNA’sı ol-duğunu bulmuşlar. Gastrik Hpaçısından iki grup arasında anlamlı fark bulamamışlar. Hpile ÜK arasında ilişki tespit edemediklerini bildirmişler (18). Yine Oliveria ve arkadaşları benzer bir çalışmayı Crohn hasta-lığı (CH) olanlarda yapmışlar. CH olanlarda ve normal kolonu olanların intestinal mukozasında Helikobakter türlerini PCR ile araştırmışlar. Çalışmaya 107 kişi alınmış, 43’ü CH ve 74’ü İBH olmayan hastaymış. İleum, değişik kolon fragmentleri ve rek-tumdan alınan örnekler çalışılmış. Helikobakter türleri DNA’sı Crohn hastalarının 17’sinde (%39.5) ve kontrol hastalarının 10’unda (%13.5) PCR ile saptanmış ve bunların hepsi Hp DNA’sı imiş (p=0.002). Crohn hastalarında anti-HpIgG düze-yini kontrol grubuna göre anlamlı ölçüde düşük saptamışlar. Crohn hastalarında kontrol grubuna göre İstatistiksel olarak anlamlı derecede daha fazla HpDNA’sını PCR ile tespit etmiş-ler (9). İBH’da kolonda Hparaştırılan çalışmalarda Hptanı me-todu olarak PCR kullanılmış ve %9.5 ile %39.5 arasında deği-şen oranda pozitişik elde edilmiş. Bu iki çalışmayla bizim ça-lışmamız karşılaştırıldığında kullanılan yöntemler farklıdır. Ay-rıca Oliveria ve arkadaşlarının çalışmasında vaka ve kontrol grubu arasında önemli fark vardır. Biz iki grubu da eşit alma-mıza rağmen muhtemel yönteme bağlı Hpsaptayamadık. Biz çalışmamızda kolon poliplerinde Hp’yi tespit eden İHK yöntemi kullandık. İBH hastalarında bu yöntemin Hp’yi gös-terip gösteremeyeceğini araştırdık. Fakat ne İBH olan 60 has-talık vaka grubunda ne de 60 hastalık normal kolonoskopili kontrol grubunda, gastrik Hpvarlığından bağımsız olarak Hp’ye İHK yöntem ile rastlamadık. Bu sonucumuz iki neden-le literatür bilgileriyle uyuşmamaktadır. İHK yöntemle kolon poliplerinde Hpgösterilme oranı düşüktür. Bizim olgu sayı-mız artırıldığında belki biz de Hp’yiİHK yöntem ile göstere-bilirdik veya Hpdirek olarak mukozada değil, poliplerde bulunuyordu. İkinci olarak İBH’da PCR yöntemiyle karşılaştı-rıldığında bizim kullandığımız İHK yöntemin daha az sensitif olabileceği düşünülebilir. Bu nedenle çalışmamızı hem vaka sayısını artırarak hem de ek olarak aynı hastalarda PCR yön-temi kullanarak İHK’nın etkinliğinin değerlendirilmesi düşü-nülebilir. Sonuç olarak İBH’da Hp’yi kolon mukozasında İHK yöntem ile göstermede yeterli başarı sağlanamamaktadır.

1. Israel D A, Peek RM. Pathogenesis of Helicobacter pylori-induced gastric inflammation. Aliment Pharmacol Ther 2001;15:1271-90. 2. Cave DR. Transmission and epidemiology of Helicobacter pylori. Am J Med 1996;100:12S-17S; discussion 17S-18S. 3. Bures J, Kopacova M, Koupil I, et al. Epidemiology of Helicobacter pylo-riinfection in the Czech Republic. Helicobacter 2006;11:56-65. 4. Sachs G, Weeks DL, Melchers K, Scott DR. The gastric biology of Heli-cobacter pylori. Annu Rev Physiol 2003; 65:349-69. 5. Ramarao N, Meyer TF. Helicobacter pyloriresists phagocytosis by mac-rophages: quantitative assessment by confocal microscopy and fluores-cence-activated cell sorting. Infect Immun 2001;69:2604-11. 6. Crabtree JE. Immune and inflammatory responses to Helicobacter pylo-riinfection. Scand J Gastroenterol Suppl 1996;215:3-10. 7. Pellicano R, Franceschi F, Saracco G, et al. Helicobacters and extragas-tric diseases. Helicobacter 2009;14 Suppl 1:58-68. 8. Cahill RJ, Foltz CJ, Fox JG, et al. Inflammatory bowel disease: an immu-nity-mediated condition triggered by bacterial infection with Helicobac-ter hepaticus. Infect Immun 1997;65:3126-31. 9. Oliveira AG, Rocha GA, Rocha AM, et al. Isolation of Helicobacter pylo-rifrom the intestinal mucosa of patients with Crohn's disease. Helicobac-ter 2006;11:2-9. 10. Keenan JI, Beaugie CR, Jasmann B, et al. Helicobacter species in the hu-man colon. Colorectal Dis 2010;12:48-53. 11. Soylu A, Ozkara S, Alis H, et al. Immunohistochemical testing for Heli-cobacter pyloriexistence in neoplasms of the colon. BMC Gastroenterol 2008;8:35. 12. Hansen R, Thomson JM, El-Omar EM, Hold GL. The role of infection in the aetiology of inflammatory bowel disease. J Gastroenterol 2010;45: 266-76. 13. Vaira D, Gatta L, Ricci C, Miglioli M. Review article: diagnosis of Helico-bacter pyloriinfection. Aliment Pharmacol Ther 200216 Suppl 1:16-23. 14. Jones M, Helliwell P, Pritchard C, et al. Helicobacter pylori in colorectal neoplasms: is there an aetiological relationship? World J Surg Oncol 2007;5:51. 15. Chin EY, Dangler CA, Fox JG, Schauer DB. Helicobacter hepaticus infec-tion triggers inflammatory bowel disease in T cell receptor alphabeta mutant mice. Comp Med 2000;50:586-94. 16. Kullberg MC, Rothfuchs AG, Jankovic D, et al. Helicobacter hepaticus-induced colitis in interleukin-10-deficient mice: cytokine requirements for the induction and maintenance of intestinal inflammation. Infect Im-mun 2001;69:4232-41. 17. Zhang L, Day A, McKenzie G, Mitchell H. Nongastric Helicobacter spe-cies detected in the intestinal tract of children. J Clin Microbiol 2006;44:2276-9. 18. Oliveira AG, das Graças Pimenta Sanna M, Rocha GA, et al. Helicobac-ter species in the intestinal mucosa of patients with ulcerative colitis. J Clin Microbiol 2004;42:384-6