Ağustos 2014

41-43

Ahmet UYANIKOĞLU, Timuçin AYDOĞAN, Haşim NAR, Rıza ALTUNBAŞ, Necati YENİCE

Harran Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı, Şanlıurfa

Henoch ?Schönlein purpurası çocuklarda en sık görülen vaskülit iken, eriş-kinde nadir görülen sistemik vaskülittir. Küçük damarları etkiler ve sıklıkla palpabl purpura ile prezente olur. Yetişkinde cilt tutulumu sonrası en fazla böbrek ve gastrointestinal tutulum olur. Gastrointestinal tutulumda sıklıkla gastrointestinal kanama gözlenir fakat masif gastrointestinal kanama nadirdir. Karın ağrısı şikayeti ile polikliniğimize başvuran ve yatışı sonrasında hemodinamiyi bozan masif üst gastrointestinal kanama görülen erişkin erkek olgu sunulmuştur.

Henoch-Schönlein vaskülit, üst gastrointestinal kanama

Henoch-Schönlein purpurası (HSP) damar duvarında IgA depolanmasının izlendiği, deri bulgularının ön planda olduğu bir küçük damar vaskülitidir (1). Palpabl purpuraların yanı sıra karın ağrısı, artralji, hematüri, proteinüri gibi sistemik semptomlar da eşlik edebilir (2). Karın ağrısı en sık görülen semptomlardandır (3). HSP erişkinlerde daha nadiren görülür ve klinik prezentasyonu çocuklardan biraz farklıdır. Genellikle daha ciddi seyreder, diyare ve böbrek tutulumu daha sıktır, daha sık ciddi tedavi ve uzun hastane yatışı gerekir (4). Eriş-kin çağda nadir görülmesine rağmen karın ağrısı ve akut üst gastrointestinal sistem kanaması ile prezente olan 22 yaşında Henoch-Schönlein purpuralı erkek hasta sunulmuştur.

Henoch-Schönlein purpurası deride palpabl, nontrombositopenik purpura gelişimine yol açan, beraberinde gastrointestinal, eklem ve böbrek tutulumunun da eşlik edebildiği küçük damar vaskülitidir (1,2,5). Gastrointestinal sistem HSP?nin deriden sonra en sık etkilediği ikinci tutulum bölgesidir. Kolik şeklinde karın ağrısı en sık görülen bulgudur. Erken çocukluk çağında gastrointestinal tutulum sıklığı erişkin dönemle karşı-laştırıldığında daha az olarak bildirilmektedir. Pillebout ve arkadaşları, erişkin dönemde HSP?li olguların %48?inde gastrointestinal sistem tutulumu saptamışlar ve kanama bu olguların %51?inde görülmüştür (6). Türkiyeden bildirilen bir seride HSP tanısı alan 16 erişkin olguda kadın erkek oranı 7/9 olup, yaş aralığı ortalaması 53,38±14,43 yıl olarak bulundu. Peteşi ve palpabl purpura tarzı lezyonlar en sık alt ekstremite olmak üzere (%100), 10 (%62,5) olguda üst ekstremiteler, 7 (%43,8) olguda gövdede lokalizeydi. Eklem tutulumu 4 (%25) olguda, gastrointestinal sistem tutulumu 5 (%31,3) olguda mevcuttu (7). Bizim olgumuz erkek, genç hasta, alt ekstremitede çok belirgin olmayan döküntüleri vardı, ön planda karın ağrısı ve akut üst gastrointestinal kanaması ile prezente olmuştu. Eklem tutulumu çocukluk çağında HSP?nin sık görülen bulgularından biridir. Genellikle diz, ayak bileği gibi büyük eklemlerde artrit şeklinde klinik verir ve deformite bırakmadan iyileşme gösterir. Yaş ilerledikçe eklem tutulumu sıklığının giderek azalma gösterdiği bildirilmektedir. Erişkinlerde renal tutulum daha şiddetlidir, gastrointestinal tutulum daha hafif, aynı şiddette veya daha şiddetli olabilir (1,8,9). Hastamızda eklem ve böbrek tutulumu saptanmadı. Gastrointestinal tutulum şiddetli idi. Gastrointestinal tutulumda endoskopide mukozal eritem, ödem, multipl irregüler ülserler, nodüler değişiklikler görülür. Üst gastrointestinal sistemde duodenum 2.kısmı en sık tutulan ve en ciddi lezyonların görüldüğü kısımdır. Alt gastrointestinal sistemde ise en sık rektum tutulur, ancak en ciddi tutulum terminal ileumda olur. HSP tipik deri lezyonları olmadan akut batın tablosu ile müracaat edebilir ve gastroskopi, kolonoskopi erken tanı için faydalıdır. Özellikle duodenum 2.kısım ve terminal ileumda görülen diffüz mukozal ödem, eritem, peteşi veya multipl irregüler ülserler tipik endoskopik bulgulardır (9,10,12). Bizim olgumuzda da döküntüler çok belirgin olmamasına rağmen gastroskopide tipik bulgular (Resim 2-4) saptandı. Sistemik steroid tedavisi böbrek tutulumu veya şiddetli ekstrarenal semptomlarda endikedir. Oral prednizon genellikle 1-2 mg/kg/gün arası dozlarda orta şiddetliden ağır semptomlara yol açabilen gastrointestinal sistem ve eklem tutulumunda ve HSP?nin deri lezyonlarının progresyonunun durdurulmasında önerilmektedir (12). Kortikosteroid tedavisinin karın ağrısını ve kanamayı kontrol etmede yararlı olduğu bildirilmiştir (13-15). Kortikosteroidlerin dışında diğer immünsüpresifler de kullanılmıştır (3, 16). Hastamızda deri biyopsisinin vaskülit ile uyumlu gelmesinin ardından proton pompa inhibitörüne 1 mg/kg metil prednisolon eklendi, hastanın karın ağrısı azaldı, tedavinin 4. gününde hastanın melenası ve hemodinamisi düzeldi, kanama kontrol altına alınabildi. Bizim hastamızda da kortikosteroid tedavisi karın ağrısının azalmasında ve kanamanın kontrol altına alınmasında faydalı olmuştur. Sonuç olarak Henoch-Schönlein vasküliti daha çok çocukluk çağında görülmekle birlikte ileri yaşta da ortaya çıkabilmektedir. Karın ağrısı, üst gastrointestinal kanama ve pete-şial döküntülü hastalarda akla gelmelidir. Tipik endoskopik bulgular tanının konulmasında yardımcı olur, kortikosteroid tedavisi semptomların ve kanamanın kontrolünde faydalıdır.

Henoch-Schönlein purpurası deride palpabl, nontrombositopenik purpura gelişimine yol açan, beraberinde gastrointestinal, eklem ve böbrek tutulumunun da eşlik edebildiği küçük damar vaskülitidir (1,2,5). Gastrointestinal sistem HSP?nin deriden sonra en sık etkilediği ikinci tutulum bölgesidir. Kolik şeklinde karın ağrısı en sık görülen bulgudur. Erken çocukluk çağında gastrointestinal tutulum sıklığı erişkin dönemle karşı-laştırıldığında daha az olarak bildirilmektedir. Pillebout ve arkadaşları, erişkin dönemde HSP?li olguların %48?inde gastrointestinal sistem tutulumu saptamışlar ve kanama bu olguların %51?inde görülmüştür (6). Türkiyeden bildirilen bir seride HSP tanısı alan 16 erişkin olguda kadın erkek oranı 7/9 olup, yaş aralığı ortalaması 53,38±14,43 yıl olarak bulundu. Peteşi ve palpabl purpura tarzı lezyonlar en sık alt ekstremite olmak üzere (%100), 10 (%62,5) olguda üst ekstremiteler, 7 (%43,8) olguda gövdede lokalizeydi. Eklem tutulumu 4 (%25) olguda, gastrointestinal sistem tutulumu 5 (%31,3) olguda mevcuttu (7). Bizim olgumuz erkek, genç hasta, alt ekstremitede çok belirgin olmayan döküntüleri vardı, ön planda karın ağrısı ve akut üst gastrointestinal kanaması ile prezente olmuştu. Eklem tutulumu çocukluk çağında HSP?nin sık görülen bulgularından biridir. Genellikle diz, ayak bileği gibi büyük eklemlerde artrit şeklinde klinik verir ve deformite bırakmadan iyileşme gösterir. Yaş ilerledikçe eklem tutulumu sıklığının giderek azalma gösterdiği bildirilmektedir. Erişkinlerde renal tutulum daha şiddetlidir, gastrointestinal tutulum daha hafif, aynı şiddette veya daha şiddetli olabilir (1,8,9). Hastamızda eklem ve böbrek tutulumu saptanmadı. Gastrointestinal tutulum şiddetli idi. Gastrointestinal tutulumda endoskopide mukozal eritem, ödem, multipl irregüler ülserler, nodüler değişiklikler görülür. Üst gastrointestinal sistemde duodenum 2.kısmı en sık tutulan ve en ciddi lezyonların görüldüğü kısımdır. Alt gastrointestinal sistemde ise en sık rektum tutulur, ancak en ciddi tutulum terminal ileumda olur. HSP tipik deri lezyonları olmadan akut batın tablosu ile müracaat edebilir ve gastroskopi, kolonoskopi erken tanı için faydalıdır. Özellikle duodenum 2.kısım ve terminal ileumda görülen diffüz mukozal ödem, eritem, peteşi veya multipl irregüler ülserler tipik endoskopik bulgulardır (9,10,12). Bizim olgumuzda da döküntüler çok belirgin olmamasına rağmen gastroskopide tipik bulgular (Resim 2-4) saptandı. Sistemik steroid tedavisi böbrek tutulumu veya şiddetli ekstrarenal semptomlarda endikedir. Oral prednizon genellikle 1-2 mg/kg/gün arası dozlarda orta şiddetliden ağır semptomlara yol açabilen gastrointestinal sistem ve eklem tutulumunda ve HSP?nin deri lezyonlarının progresyonunun durdurulmasında önerilmektedir (12). Kortikosteroid tedavisinin karın ağrısını ve kanamayı kontrol etmede yararlı olduğu bildirilmiştir (13-15). Kortikosteroidlerin dışında diğer immünsüpresifler de kullanılmıştır (3, 16). Hastamızda deri biyopsisinin vaskülit ile uyumlu gelmesinin ardından proton pompa inhibitörüne 1 mg/kg metil prednisolon eklendi, hastanın karın ağrısı azaldı, tedavinin 4. gününde hastanın melenası ve hemodinamisi düzeldi, kanama kontrol altına alınabildi. Bizim hastamızda da kortikosteroid tedavisi karın ağrısının azalmasında ve kanamanın kontrol altına alınmasında faydalı olmuştur. Sonuç olarak Henoch-Schönlein vasküliti daha çok çocukluk çağında görülmekle birlikte ileri yaşta da ortaya çıkabilmektedir. Karın ağrısı, üst gastrointestinal kanama ve pete-şial döküntülü hastalarda akla gelmelidir. Tipik endoskopik bulgular tanının konulmasında yardımcı olur, kortikosteroid tedavisi semptomların ve kanamanın kontrolünde faydalıdır.

1. Başak M, Erden A, Bulut K, et al Gastrointestinal kanama ile başvuran erişkin başlangıçlı Henoch-Schönlein vasküliti ve ankilozan spondilitli bir olgu (A case with adult-onset Henoch-Schönlein vasculitis presenting with gastrointestinal bleeding and ankylosing spondylitis). Endoscopy Gastrointestinal 2013;21:19-21.