Ağustos 2011

62-64

Ahmet UYANIKOĞLU¹, Muharrem COŞKUN¹, Doşan Nasır BİNİCݲ, Seçil ASLAN³

Erzurum Bölge Eşitim Hastanesi, ¹Gastroenteroloji, ²İç Hastalıkları ve ³Aile Hekimlişi Klinişi, Erzurum

İlaca başlı özofajit nadir görülen, farklı şiddette klinik ve bulgularla prezente olabilen bir antitedir. Klinişimize retrosternal aşrı, odinofaji ve disfaji şikayetleriyle başvuran iki genç kadın hastada anamnez ve endoskopi bulguları ile tetrasiklin kullanımına başlı gelişen özofajit tespit edildi. Semptomlar 1. hastada tedavinin 14. günü gelişmişti ve gastroskopik bulguları daha ciddi idi. 2. hastada ise tedavinin 4. günü gelişmişti ve bulgular daha silikti. Hastaların tetrasiklin tedavisi kesilerek, ilk hastaya parenteral, ikincisine oral proton pompa inhibitörü verildi. Her iki hasta da komplikasyonsuz düzeldi.

Tetrasikline başlı özofajit çok sık görülmeyen bir durum olup, endoskopik olarak farklı görünümlerde ve bazen ciddi özofajitle prezente olabilir.

Tetrasiklin, özofajit

Dünya çapında; 1970 yılından günümüze 650?den fazla ilaca başlı özofajit vakası ve 30?dan fazla sorumlu ilaç bildirilmiştir (1). Sorumlu ilaçların yaklaşık %50?sini tetrasiklin, doksisiklin ve klindamisin oluşturmaktadır (2). Özofagus yaralanmaları, kapsül formunun özofageal yüzeye yapışması daha kolay olduşundan, tablet formuna göre 22 kat daha fazla görülmektedir (3). Tetrasiklinlerin enfeksiyon hastalıklarında, özellikle genital enfeksiyonlarda yaygın kullanılmasından dolayı özofajit ve özofageal ülserasyon vakalarının sıklışı artmıştır. Tetrasikline başlı birinde daha ciddi özofajit gelişen, 2 genç kadın hasta sunulmuştur.

Literatürde özofagus hasarına yol açan ilaçların önemli bir kısmını tetrasiklin, doksisiklin, klindamisin oluşturmakla birlikte dişer antiinflamatuvar ajanlar, alendronat, demir sülfat, vitamin C gibi sık kullanılan ilaçlar da bildirilmiştir (4). Bizim hastalarımızın her ikisinde de tetrasiklin kullanım öyküsü vardı.

1985 ve 1992 yılları arası tetrasiklinle ilişikilendirilmiş 81 spontan özofagus yaralanmasının deşerlendirildişi Fransız çalışmasında ortalama yaş 29±13, yüzde 73 kadındı. Bizim hastalarımız da 30 ve 28 yaşlarında kadın hasta idi. Muhtemelen tetrasiklinin prodüktif dönemdeki kadınlarda, genital enfeksiyonlarda daha sık kullanılması nedeni ile genç-orta yaş kadınlarda daha sık tetrasiklin kullanımına başlı özofagus hasarı görülmektedir.

İlacın özofagus pasajında temas süresini uzatan faktörler olarak az su ile alımı ve ilaç alımından hemen sonra yatma, ciddi özofagus yaralanmalarına neden olmaktadır (2). Her iki vakamızda da az miktarda su ile tetrasiklin kullanım öyküsü mevcuttu.

İlaca başlı özofagus yaralanmalarının en sık özofagusun orta üçte birlik kısmında lokalize olduşu bildirilmektedir (4). Bizim hastalarımızdan daha ciddi olan ilk vakamızda lezyonlar daha distal yerleşimli iken, daha hafif olan ikinci vakada lezyonlar orta özofagusta saptanmıştı.

Literatürde ilaca başlı ciddi komplikasyonlar ve ölüm, potasyum alımına başlı özofagus yaralanması ile başlantılı bulunmuştur (5). İlaca başlı özofagus hasarı vakalarının çoşu birkaç gün içerisinde müdahale olmaksızın iyileşir. Bu yüzden tanının doşru konulması ve ilacın kesilmesi yeterlidir (1). Bizim vakalarımızda da ilaca başlı özofajit teşhisinden hemen sonra ilaçlar kesilmiş, özofajit kendini sınırlamış, komplikasyon gelişmemiş ve semptomatik tedavi ile 7-10 günde düzelmiştir. Hastaların şikayetleri düzeldişinden endoskopi kontrolüne gerek görülmemiştir.

Tetrasikline başlı özofajit, göşüs aşrısı ve yutma güçlüşü tarifleyen, özellikle genç-orta yaşlı kadınlarda akla gelmelidir.

Teşhis konulduktan sonra ilacın kesilmesi ve semptomatik tedavi yeterli olmaktadır. Tetrasiklin deşişik derecede özofagus bulgularına neden olabilir.

Literatürde özofagus hasarına yol açan ilaçların önemli bir kısmını tetrasiklin, doksisiklin, klindamisin oluşturmakla birlikte dişer antiinflamatuvar ajanlar, alendronat, demir sülfat, vitamin C gibi sık kullanılan ilaçlar da bildirilmiştir (4). Bizim hastalarımızın her ikisinde de tetrasiklin kullanım öyküsü vardı.

1985 ve 1992 yılları arası tetrasiklinle ilişikilendirilmiş 81 spontan özofagus yaralanmasının deşerlendirildişi Fransız çalışmasında ortalama yaş 29±13, yüzde 73 kadındı. Bizim hastalarımız da 30 ve 28 yaşlarında kadın hasta idi. Muhtemelen tetrasiklinin prodüktif dönemdeki kadınlarda, genital enfeksiyonlarda daha sık kullanılması nedeni ile genç-orta yaş kadınlarda daha sık tetrasiklin kullanımına başlı özofagus hasarı görülmektedir.

İlacın özofagus pasajında temas süresini uzatan faktörler olarak az su ile alımı ve ilaç alımından hemen sonra yatma, ciddi özofagus yaralanmalarına neden olmaktadır (2). Her iki vakamızda da az miktarda su ile tetrasiklin kullanım öyküsü mevcuttu.

İlaca başlı özofagus yaralanmalarının en sık özofagusun orta üçte birlik kısmında lokalize olduşu bildirilmektedir (4). Bizim hastalarımızdan daha ciddi olan ilk vakamızda lezyonlar daha distal yerleşimli iken, daha hafif olan ikinci vakada lezyonlar orta özofagusta saptanmıştı.

Literatürde ilaca başlı ciddi komplikasyonlar ve ölüm, potasyum alımına başlı özofagus yaralanması ile başlantılı bulunmuştur (5). İlaca başlı özofagus hasarı vakalarının çoşu birkaç gün içerisinde müdahale olmaksızın iyileşir. Bu yüzden tanının doşru konulması ve ilacın kesilmesi yeterlidir (1). Bizim vakalarımızda da ilaca başlı özofajit teşhisinden hemen sonra ilaçlar kesilmiş, özofajit kendini sınırlamış, komplikasyon gelişmemiş ve semptomatik tedavi ile 7-10 günde düzelmiştir. Hastaların şikayetleri düzeldişinden endoskopi kontrolüne gerek görülmemiştir.

Tetrasikline başlı özofajit, göşüs aşrısı ve yutma güçlüşü tarifleyen, özellikle genç-orta yaşlı kadınlarda akla gelmelidir.

Teşhis konulduktan sonra ilacın kesilmesi ve semptomatik tedavi yeterli olmaktadır. Tetrasiklin deşişik derecede özofagus bulgularına neden olabilir.

1. Zografos GN, Georgiadou D, Thomas D, et al. Drug-induced esophagi- tis. Dis Esophagus 2009; 22: 633-7.

2. Jaspersen D. Drug-induced oesophageal disorders: pathogenesis, inci- dence, prevention and management. Drug Saf 2000; 22: 237-49.

3. Champel V, Jonville-Béra AP, Béra F, Autret E. Esophageal involvement after tetracycline ingestion. Therapie 1997; 52: 587-9.

4. Saçıkara M, Nazlıgül Y, Kızılca G, Bulur O. Doksisiklin özofajiti: İki olgu nedeniyle literatürün gözden geçirilmesi. Dicle Med J 2010; 37: 297-9.

5. Bott SJ, McCallum RW. Medication-induced oesophageal injury. Survey of the literature. Med Toxicol 1986; 1: 449-57.